Παρατηρώντας τούς όλο και περισσότερους οριζόντιους κήπους σε ξενοδοχειακούς χώρους, τον τεχνητό φωτισμό που πλέον εναρμονίζεται με τον εξωτερικό, φυσικό φωτισμό, καθώς και άλλα παρόμοια παραδείγματα του σύγχρονου design, φτάνουμε στο συμπέρασμα ότι το βιοφιλικό design δεν είναι ένας τόσο ξένος όρος. Τέτοιου είδους design και αρχιτεκτονική έχει εφαρμοστεί σε νοσοκομεία, σχολεία, εστιατόρια και ξενοδοχειακές μονάδες. Τι ορίζεται, όμως, ως βιοφιλία, και πώς εφαρμόζεται στο design και τον σχεδιασμό ενός χώρου;
Τι είναι η βιοφιλία και το βιοφιλικό design;
Η βιοφιλία, στην οποία πρώτη φορά αναφέρθηκε ο Γερμανός ψυχολόγος και κοινωνιολόγος Erich Seligmann Fromm (1964), ορίζεται ως η έμφυτη τάση που έχουν οι άνθρωποι να αναζητούν την επαφή με τη φύση και άλλες μορφές ζωής. Στην αρχιτεκτονική, ο βιοφιλικός σχεδιασμός είναι μια βιώσιμη στρατηγική σχεδιασμού που ενσωματώνει την επανασύνδεση των ανθρώπων με το φυσικό περιβάλλον. Μπορεί να θεωρηθεί απαραίτητο συμπλήρωμα για την “πράσινη αρχιτεκτονική”, η οποία μειώνει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του δομημένου κόσμου, αλλά δεν περιλαμβάνει την ανθρώπινη επανασύνδεση με τον φυσικό κόσμο.
Οι τρεις βασικοί πυλώνες ενός design βασισμένου στη Βιοφιλία, είναι:
Η φύση στον χώρο. Απευθύνεται στην άμεση ή έμμεση, φυσική ή τεχνητή παρουσία της φύσης σε έναν χώρο ή μέρος. Επιτυγχάνεται μέσω ποικιλομορφίας, κίνησης και πολυαισθητηριακών αλληλεπιδράσεων:
1. Οπτική σύνδεση με τη φύση, τα στοιχεία της φύσης, οικοσυστήματα και φυσικές διαδικασίες.
2. Ακουστικά, απτικά, οσφρητικά ή γευστικά ερεθίσματα που προκαλούν μια σκόπιμη αναφορά στη φύση.
3. Θερμοκρασία και μεταβλητότητα ροής αέρα, που μιμείται φυσικά περιβάλλοντα.
4. Παρουσία νερού, που ενισχύει την εμπειρία μέσα από παρατήρηση και διάδραση.
5. Δυναμικό & διάχυτο φως. Χρησιμοποιούνται ποικίλες εντάσεις φωτός και σκιάς που αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου, μιμούμενες τις συνθήκες που επικρατούν στη φύση.
Οι φυσικές αναλογίες. Αντικείμενα, υλικά, χρώματα, σχήματα, ακολουθίες και μοτίβα που συναντούμε στη φύση.
1. Συμβολικές αναφορές σε περιγράμματα, υφές και διατάξεις που συναντιούνται στη φύση.
2. Χρήση ελάχιστα επεξεργασμένων υλικών και στοιχείων από τη φύση, για τη δημιουργία μιας ξεχωριστής αίσθησης.
3. Οργάνωση των δομών ώστε να μιμούνται τη φυσική χωροταξία.
Η φύση του χώρου. Αφορά τις διαρρυθμίσεις χώρων που αναπαράγουν φυσικές τοποθεσίες. Η φυσική εμπειρία επιτυγχάνεται με διαμορφώσεις συνδυασμένες με μοτίβα και αναλογίες της φύσης, μέσω:
1. Προοπτικής.
2. Αίσθησης Καταφυγίου. Ένας τόπος απόσυρσης από τις περιβαλλοντικές συνθήκες.
3. Αίσθησης Μυστηρίου. Η υπόσχεση για περισσότερες πληροφορίες επιτυγχάνεται μερικώς με σκοτεινές προβολές ή άλλες αισθητηριακές συσκευές, που προσελκύουν το άτομο να ταξιδέψει βαθύτερα στο περιβάλλον.
4. Κινδύνου. Μια αναγνωρίσιμη απειλή (π.χ ύψος), σε συνδυασμό με μια αξιόπιστη διασφάλιση.
Η θεωρία του Βιοφιλικού Design απευθύνεται ουσιαστικά στην ψυχολογία του επισκέπτη και την εμπειρία που θέλουμε να διαμορφώσουμε για εκείνον μέσα από πολυαισθητικά ερεθίσματα. Το βιοφιλικό design μπορεί να εφαρμοστεί σε ξενοδοχειακές μονάδες που βρίσκονται σε αστικό περιβάλλον, φέρνοντας τη φύση στο αστικό τοπίο, αλλά και σε ξενοδοχειακές μονάδες που βρίσκονται εκτός πόλεων, μετατρέποντας τους εσωτερικούς χώρους σε συνέχεια του περιβάλλοντος χώρου και του φυσικού τοπίου.
Τρόποι εφαρμογής βιοφιλικού design:
1. Αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού και μετατροπή του τεχνητού φωτισμού με βάση τον φυσικό.
2. Παρουσία φυτών στον χώρο (όχι τεχνητών), οριζόντιοι κήποι, δέντρα.
3. Χρήση φυσικών χρωμάτων, υφών και διατάξεων.
4. Χρήση ελάχιστα επεξεργασμένων υλικών.
5. Εναλλαγές έντασης ροής, θερμοκρασίας και υγρασίας αέρα.
6. Χρήση συσκευών αρωματισμού χώρου.
Το κλίμα και το περιβάλλον της χώρας μας αποτελούν δύο από τα πιο δυνατά χαρακτηριστικά του ελληνικού τουριστικού προϊόντος. Επομένως, η ένταξη των στοιχείων της ελληνικής φύσης στον εσωτερικό σχεδιασμό είναι μια επιλογή που θα πρέπει να απασχολήσει τον επαγγελματία σχεδιαστή, αρχιτέκτονα και designer. Στην εποχή μας, που αφ’ ενός η ενασχόληση με την τεχνολογία και αφ’ ετέρου η περίοδος “Μένουμε Σπίτι” μάς έχουν “απομακρύνει” από τη φύση, δημιουργώντας έτσι ανάγκες που δεν υπήρχαν τόσο έντονα πριν, το να εντάξουμε στοιχεία της φύσης στον σχεδιασμό των χώρων μας είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος να αναβαθμίσουμε την εμπειρία που θέλουμε να προσφέρουμε στους επισκέπτες μας.
