Η εκπομπή “100% Tourism Destinations” του 100% Broadcasting (της Web-TV που δημιούργησε το 100% Hotel Show με στόχο την εξειδικευμένη ενημέρωση του Κλάδου της Φιλοξενίας), την Πέμπτη 18/3, φιλοξένησε ένα πάνελ από καταξιωμένους (και με εξειδίκευση σε διάφορους τομείς) επιστήμονες, με θέμα “Το μέτωπο του κορωνοϊού και το άνοιγμα του τουρισμού”. Οι τοποθετήσεις των προσκεκλημένων προκάλεσαν αίσθηση με τον ρεαλισμό τους και το πόσο ξεκάθαρες ήταν, ενώ παράλληλα ξεχώρισε ο νηφάλιος λόγος όλων και οι δημιουργικές προτάσεις που κατατέθηκαν.
Την εκπομπή τίμησαν με την παρουσία και συμμετοχή τους οι: Dr. Γιώργος Παυλάκης (Γιατρός-Ερευνητής, ΗΠΑ), Δημοσθένης Σαρηγιάννης (Καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής, ΑΠΘ), Στέλλα Ι. Τσαρτσαρά (Γεροντολόγος- ειδικός Silver Tourism, International Donors/EU Programs’ Development expert), Εμμανουήλ Πατεράκης (Γενικός/ Οικογενειακός Ιατρός, μέλος ΔΣ Ιατρικού Συλλόγου Ηρακλείου), Σπυρίδων Γαλάνης (Γενικός/ Οικογενειακός Ιατρός, MSc Διαχείριση Νοσημάτων Γήρανσης) και Κοσμάς Καζανάς (MD. MSc. Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος).
Dr. Γιώργος Παυλάκης (Γιατρός-Ερευνητής, ΗΠΑ): Τι μπορεί να κάνει πρακτικά η Ελλάδα ενόψει του ανοίγματος του Τουρισμού και ποιες οι διεθνείς εξελίξεις
100% Tourism Destinations: Κύριε Παυλάκη, η πρόκληση που έχουμε μπροστά μας είναι τα επιδημιολογικά δεδομένα από τη μια, και το άνοιγμα του τουρισμού από την άλλη. Ποιο είναι το πρώτο σχόλιό σας;
Δρ. Γ. Παυλάκης: Ο τουρισμός είναι το “μυστικό” όπλο, ή το υπερ-όπλο που κράτησε την Ελλάδα στην προηγούμενη οικονομική κρίση. Έδωσε λεφτά στον κόσμο στα μικρά μέρη που αλλιώς θα είχαν φτωχοποιηθεί, και βοήθησε σε μεγάλο βαθμό να απαλυνθεί η κρίση. Με τον ίδιο τρόπο πρέπει να τον σκεφτόμαστε και τώρα, με τα -πολύ- καλά του και τα τρωτά του. Ο τουρισμός έχει ασθενή σημεία, γιατί οποιαδήποτε κρίση απειλεί να τον καταστρέψει. Είτε το ελληνοτουρκικό, είτε η πανδημία, ένας σεισμός ή μια οικονομική κρίση, μπορούν να αλλάξουν άρδην τα δεδομένα και να επηρεάσουν την τουριστική βιομηχανία. Αυτό θα πρέπει να καθορίζει τη σκέψη όλων σε σχέση με το τι βρίσκεται μπροστά μας.
100% T.D.: Με βάση τα επιδημιολογικά δεδομένα, φαίνεται πως σε ό,τι αφορά το πλάνο της παγκόσμιας κοινότητας -σε σχέση με το ότι έχουμε ένα εμβόλιο λίγο “βιαστικό”, αγνοούμε τα πιθανά προβλήματα που θα δημιουργήσουν οι διανομές και οι μεταλλάξεις, και βρισκόμαστε σε έναν αγώνα δρόμου- μας ξανακερδίζει μια “νέα κανονικότητα”. Η Ελλάδα προσέθεσε σε αυτό έναν αστερίσκο, που λέει ότι αυτό μπορεί να γίνει τόσο γρήγορα, ώστε να ανοίξουμε και μέσα στο καλοκαίρι. Αυτή η “νέα κανονικότητα” φαίνεται να είναι εφικτή με βάση αυτά που ξέρουμε για τα εμβόλια και τις μεταλλάξεις, μέσα στους επόμενους μήνες;
Δρ. Γ.Π.: Δυστυχώς δεν είμαστε στη φάση της νέας κανονικότητας. Έχουμε πολύ περισσότερα άγνωστα μπροστά μας, και πολλές πιθανές παγίδες. Το κύριο και τεράστιο θέμα αυτή τη στιγμή είναι η επιδημία που βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ελλάδα, καθώς βρισκόμαστε στο τρίτο -και ισχυρότερο κατά τη γνώμη μου- κύμα, το οποίο βρίσκεται ακόμη σε άνοδο. Η Ελλάδα έχει ακόμα τουλάχιστον έναν μήνα μπροστά της με αυξημένους δείκτες, και ελπίζουμε ότι τις επόμενες εβδομάδες θα δούμε την κορύφωση του κύματος. Ο κόσμος θα αρχίσει να φοβάται περισσότερο όταν δει νέα ρεκόρ θανάτων, που δυστυχώς μάλλον θα έρθουν. Η πρόβλεψή μου -που είναι μάλλον κοινή πρόβλεψη- είναι ότι τις επόμενες δύο εβδομάδες οι θάνατοι θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν, μπορεί κάλλιστα να έχουμε νέα ρεκόρ παντού, και αν υπήρχαν μέχρι τώρα αμφιβολίες σε κάποιους, σε λίγο δε θα υπάρχουν.
Το πρώτο καθήκον όλων, λοιπόν, είναι να σταματήσει το τρίτο κύμα. Και θα σταματήσει, αλλά το ερώτημα είναι με ποιες απώλειες. Αν σταματήσει όταν καταστραφεί η Αττική, τα νοσοκομεία και η οικονομία, όταν υπάρχουν πληγές παντού από ανθρώπους που έφυγαν, δεν θα είναι εύκολο να υπάρχει η διάθεση που πρέπει να υπάρχει για το καλοκαίρι και τον τουρισμό. Πώς λύνεται αυτό; Με τα μέτρα περιορισμού, το lockdown, και με τον -όσο εντονότερα και ταχύτερα γίνεται- εμβολιασμό. Ελπίζουμε ότι το κύμα θα σταματήσει πριν το Πάσχα, αλλά νομίζω ότι θα πρέπει το Πάσχα να είναι πολύ προσεκτικό και να ανοίξει με το σταγονόμετρο, έχοντας στα μάτια μας το καλοκαίρι. Διότι στην Ελλάδα τα χρήματα “βγαίνουν” το καλοκαίρι, καθώς ο τουρισμός είναι ένα τεράστιο κομμάτι της οικονομίας.
Αυτή την κούραση που επικαλούνται όλοι, εγώ δεν την καταλαβαίνω καθόλου. Αυτό που καταλαβαίνω είναι ότι με λίγη ακόμα προσπάθεια μπορούμε να μειώσουμε τη μετάδοση του ιού και να είμαστε σε καλύτερη κατάσταση μετά το Πάσχα και το καλοκαίρι.
Είναι δύο τα τεράστια προβλήματα· το ένα αφορά τη μετάλλαξη του ιού. Ο ιός αντεπιτέθηκε, και ήδη από το προηγούμενο καλοκαίρι, μια καινούρια μετάλλαξη του ιού, που δεν τον άλλαξε πολύ αλλά άλλαξε τη μεταδοτικότητά του κάπως, επεκτάθηκε παγκόσμια και αστραπιαία. Δε δώσαμε μεγάλη προσοχή, και έτσι δώσαμε μεγάλο στόχο στον ιό, ίσως και ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους, για να "παίζει"- οπότε, πλέον έκανε πάρα πολλές μεταλλάξεις, διαφορετικά στελέχη, πολλά από τα οποία μεταδίδονται πάρα πολύ πιο γρήγορα. Οπότε βρισκόμαστε ουσιαστικά μπροστά σε μια καινούρια επιδημία, από την άποψη ότι αυτό που ήταν καλό για το προηγούμενο καλοκαίρι, δε δουλεύει αναγκαστικά και φέτος. Και, σαν αποτέλεσμα, από τη μια μέρα στην άλλη, μέρη σαν την Κρήτη, που δεν είχαν πρόβλημα, βλέπουν τώρα ένα τεράστιο “φούντωμα”, γιατί ήταν ανέτοιμοι και κανένας δεν τους χτύπησε το καμπανάκι, δεν έγινε ουσιαστική ενημέρωση για το ότι έχουμε μπροστά μας κάτι άλλο σε σχέση με αυτό που ξέραμε πριν μερικούς μήνες. Χρειάζεται μεγαλύτερη προσοχή. Δεν μπορείς να πηγαίνεις βόλτα με μια μάσκα φορεμένη στο πηγούνι και να περιμένεις ότι θα γυρίσεις σώος και αβλαβής. Θα πρέπει να έχεις μάσκα υψηλής προστασίας κάθε φορά που θα μπαίνεις σε ένα μέρος με άλλους ανθρώπους, διαφορετικά κινδυνεύεις να πάρεις τον ιό και να τον μεταφέρεις και σε άλλους, ή να βρεθείς από τη μια μέρα στην άλλη σε νοσοκομείο. Αυτό είναι η πραγματικότητα, και αν δεν το πούμε ξεκάθαρα, δε θα καταλάβουμε ποτέ πού είμαστε.
Ωστόσο, ο ιός δεν είναι ανίκητος. Με τα κατάλληλα μέτρα μπορούμε να βελτιώσουμε την κατάσταση, και το πιο σημαντικό είναι να σταματήσουμε άμεσα τις μεταδόσεις. Αυτό μπορεί να γίνει. Θα είναι λίγο δυσκολότερο από ό,τι ήταν το προηγούμενο διάστημα, αλλά αν δεν το κάνουμε, θα το βρούμε μπροστά μας.
Το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα είναι ότι η Ελλάδα δεν θα έχει τα αναγκαία εμβόλια για τον πληθυσμό της, μέχρι ίσως το καλοκαίρι ή το φθινόπωρο. Αν η παγκόσμια παραγωγή εμβολίων μπορέσει και επιταχυνθεί, ή διπλασιαστεί όπως ελπίζεται, μπορεί να έχουμε τα εμβόλια το καλοκαίρι. Αλλά αυτό σημαίνει απώλεια μέρους ή ολόκληρης της τουριστικής σεζόν.
Το θέμα είναι, λοιπόν, τι μπορεί να κάνει πρακτικά η Ελλάδα, ώστε να βρει περισσότερα εμβόλια από όσα διαθέτει η ευρωπαϊκή κοινότητα. Αυτό δεν είναι εύκολο, αν θέλει να κρατήσει την ποιότητά τους. Εναλλακτικά, μπορεί να χρησιμοποιήσει τα εμβόλια που έχει όσο πιο σωστά και γρήγορα γίνεται, διότι έχει ανακοινωθεί ότι η έναρξη της τουριστικής σεζόν θα γίνει στις 14 Μαΐου. Και πώς θα γίνει αυτό, αν δεν έχει εμβολιαστεί κανένας στην τουριστική βιομηχανία; Αυτό είναι -κατά τη γνώμη μου- μια αναγκαιότητα, ώστε να έχει ολοκληρωθεί το τρίτο κύμα και να ανοίξει η Ελλάδα σαν ένας ασφαλής προορισμός, που τα πήγε καλά το περσινό καλοκαίρι, και έτσι να μπορέσει να εκμεταλλευτεί ένα μεγάλο ποσοστό της φετινής τουριστικής σεζόν. Αν η Ελλάδα αργήσει, αυτοί που κινούν τα νήματα του παγκόσμιου τουρισμού θα είναι διστακτικοί στο τι κομμάτι της πίτας θα αφιερώσουν στην Ελλάδα. Και αυτά είναι φυσικά αμφίδρομα πράγματα.
"Νομίζω ότι, ολοένα και περισσότερο, τα γρήγορα τεστ θα είναι μια τεράστια αναγκαιότητα, ανεξάρτητα από το τι θα γίνει με τα εμβόλια. Δεν είναι τα εμβόλια η τελική λύση."
100% T.D.: Αυτό που αναφέρετε σε σχέση με τον ανταγωνισμό, οδηγεί τη συζήτηση και στο τι κάνουν οι άλλες χώρες. Έχετε μια εικόνα για το πόσο γρήγορα μπορούν να φτιάξουν τα δεδομένα τους (εμβόλια, μεταλλάξεις) και οι άλλες χώρες υποδοχής τουριστών;
Δρ. Γ.Π.: Η Τουρκία, επειδή υπάρχει τέλεια αδιαφάνεια και λένε ψέματα και αυτό είναι προφανές, χάνει συνεχώς έδαφος γιατί δεν την εμπιστεύεται κανένας. Οπότε δεν νομίζω ότι υπάρχει ο ανταγωνισμός που υπήρχε τα προηγούμενα χρόνια. Πιστεύω ότι η Ελλάδα είναι σε πλεονεκτική κατάσταση, όπως ήταν και πέρυσι. Αυτό όμως θα εξαρτηθεί και από την κατάσταση επί του εδάφους. Αν παλεύει το Πάσχα με το τρίτο ή τέταρτο κύμα και δεν το έχει ελέγξει, τότε θα έλεγα ότι “πυροβολούμε τα πόδια μας”.
Αλλά υπάρχει και το θέμα τού τι θα κάνουν οι πελάτες. Θα είναι οι Βρετανοί και οι Γερμανοί σε κατάσταση που να θέλουν να κάνουν διακοπές στην Ελλάδα; Πέρυσι το μοντέλο της Ρόδου δούλεψε. Αλλά η Ρόδος δεν είναι ο κανόνας, είναι η εξαίρεση. Τα “βραχιολάκια” μπορούν να αποδώσουν μέχρι ενός σημείου. Ωστόσο, προσωπικά πιστεύω ότι και οι Βρετανοί και οι Γερμανοί, από ψυχολογικής άποψης, θα θέλουν να εκμεταλλευτούν κάθε δυνατό άνοιγμα για να έρθουν στην Ελλάδα. Το θέμα είναι πώς μπορεί να γίνει αυτό με ασφάλεια. Ειδικά οι Βρετανοί θα μεταφέρουν και άλλα μεταλλαγμένα στελέχη του ιού. Βέβαια αυτό ισχύει και για τους γηγενείς. Μη γίνουμε ξενοφοβικοί. Το “κακό” έρχεται από παντού.
Επομένως, το ερώτημα είναι πώς θα υπάρχουν ασφαλείς προορισμοί, και πώς αυτοί που θα έρχονται θα ενσωματώνονται στην κοινότητα με ασφάλεια. Νομίζω ότι, ολοένα και περισσότερο, τα γρήγορα τεστ θα είναι μια τεράστια αναγκαιότητα, ανεξάρτητα από το τι θα γίνει με τα εμβόλια. Δεν είναι τα εμβόλια η τελική λύση.
100% T.D.: Μιλήσατε προηγουμένως για μια έξυπνη διαχείριση των εμβολίων, δεδομένου ότι εκ των πραγμάτων δεν έχουμε τις δόσεις που χρειαζόμαστε ώστε να προλάβουμε το καλοκαίρι. Τι εννοείτε λέγοντας “έξυπνη διαχείριση των εμβολίων”, και πώς μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο; Επίσης, με βάση μια πρόσφατη ανακοίνωση του ΠΟΥ, τελικά ο εμβολιασμένος τουρίστας είναι πανάκεια; Ή οι εμβολιασμένοι είναι ασυμπτωματικοί φορείς του ιού που μπορούν να τον μεταδώσουν;
Δρ. Γ.Π.: Ξεκινώντας από το δεύτερο ερώτημα, να πω ότι οι εμβολιασμένοι είναι εξαιρετική βελτίωση σε σχέση με τους μη εμβολιασμένους, αλλά δεν είναι απόλυτη εγγύηση. Δεν είναι πανάκεια. Γιατί μπορούν και να μολυνθούν, και να νοσήσουν κάποιοι, και να μεταδώσουν τον ιό. Σε πολύ μικρότερο ποσοστό, αλλά αρκετό. Διότι το πρόβλημα με αυτό τον ιό είναι ότι αρκεί μόνο ένας υπερμεταδότης μέσα σε ένα αεροπλάνο, για να εξαπλωθεί. Δεν είμαστε σίγουροι ότι τα εμβόλια σταματούν τις υπερμεταδόσεις. Θα αποδειχθεί στην πράξη. Ούτε ξέρουμε σε ποιο ποσοστό σταματούν τη μόλυνση και τη μετάδοση. Αλλά νομίζω ότι όλο και περισσότερο, με την αστραπιαία επικράτηση των καινούριων στελεχών, δεν μπορεί κανένας να βασίζεται μόνο στον εμβολιασμό αν θέλει να μπλοκάρει την είσοδο του ιού. Τα διαβατήρια είναι μεγάλη πρακτική νίκη για την Ελλάδα, αλλά αν ο ιός αντεπιτεθεί, αυτή θα είναι μία πύρρεια νίκη, από την άποψη ότι θα αποδειχθεί ότι δεν αρκεί. Γι’ αυτό πιστεύω ότι θα πρέπει να είναι έτοιμη η Ελλάδα για μαζικά, γρήγορα τεστ. Αυτό θα είναι μία παράλληλη νίκη, σαν ένας δεύτερος μηχανισμός που θα περιορίζει πιθανές αποτυχίες του πρώτου, σε περίπτωση που κάποιοι εμβολιασμένοι δεν έχουν καλά αντισώματα και μπορούν να μολύνουν τους άλλους.
Όσον αφορά την έξυπνη διαχείριση των εμβολιασμών, νομίζω ότι το μοντέλο της Βρετανίας και του Καναδά που τώρα εφαρμόστηκε, είναι ένα καλό μοντέλο που θα μπορούσε να σκεφτεί σοβαρά η Ελλάδα, για να μπορέσει να κάνει εμβολιασμούς στην τουριστική της βιομηχανία πιο γρήγορα. Αυτό σημαίνει ότι θα έχει ένα ποσοστό ανθρώπων που θα είναι εμβολιασμένοι, και έτσι θα μπορέσει ο τουρισμός να ανοίξει με καλύτερους όρους. Θα πρέπει η Ελλάδα, μετά την 1η Μαΐου, να δίνει τα εμβόλια που έχει σαν πρώτη δόση σε όλους, όχι μόνο τους ηλικιωμένους και τους ευπαθείς, αλλά και σε ένα κομμάτι του πληθυσμού που έρχεται σε επαφή με κόσμο, στα ΜΜΜ, στα καταστήματα και στα μέρη που υπάρχει τουριστική βιομηχανία, ώστε να μπορέσει να χτίσει ένα τείχος ανοσίας που θα βοηθήσει φοβερά καθώς μπαίνει το καλοκαίρι. Αυτό βέβαια, με την προϋπόθεση ότι το καλοκαίρι θα υπάρξει επάρκεια εμβολίων, ώστε να γίνει και η δεύτερη δόση των εμβολίων εγκαίρως. Το πρόβλημα εδώ, είναι ότι κανείς δεν κρατάει από την αρχή τις δεύτερες δόσεις για τους ανθρώπους που πρέπει να τις πάρουν σε διάστημα 3-4 εβδομάδων, αλλά διπλασιάζουμε εκείνους που παίρνουν την πρώτη δόση, ελπίζοντας ότι στις επόμενες παρτίδες θα μπορούν να δοθούν οι δεύτερες δόσεις σε όλους. Αυτό φυσικά πρέπει να συνοδεύεται από τη συνεχή επιβολή των μέτρων προστασίας, δηλαδή μάσκες, αποφυγή εσωτερικών χώρων κλπ. Αυτή είναι η αντίθεση με το τι θέλουμε να κάνουμε με τον τουρισμό, που θέλουμε, δηλαδή, να φέρουμε τους ανθρώπους κοντά, να αγκαλιάζονται, να ταξιδεύουν παντού. Και αυτό δε σημαίνει ότι οι τουρίστες δημιουργούν το πρόβλημα, γιατί πέρυσι εκείνοι συμπεριφέρθηκαν αρκετά καλά. Το πρόβλημα δημιουργήθηκε όταν οι Έλληνες γύρισαν τον Σεπτέμβρη στην Αθήνα, και έτσι ξεκίνησε η δημιουργία του δεύτερου κύματος.
Πρέπει να πείσουμε τους επαγγελματίες του τουρισμού να δουν σοβαρά την κατάσταση του αέρα στους εσωτερικούς χώρους, και να τηρήσουν τα μέτρα, όπως τις μάσκες υψηλής προστασίας που φοριούνται σωστά. Επίσης, χρειάζεται απόλυτη διαφάνεια και ειλικρίνεια ως προς το τι συμβαίνει, ακόμη και όταν γίνονται λάθη, γιατί αυτό αυξάνει την εμπιστοσύνη και τοποθετεί την Ελλάδα σε καλύτερη θέση
100% T.D.: Θεωρείτε ότι εκτός από τις άμεσες ενέργειες όπως τις περιγράψατε, θα μπορούσαν να μπουν στο προσκήνιο και άλλα μέτρα, όπως πχ το θέμα του εξαερισμού και της ποιότητας του αέρα;
Δρ. Γ.Π.: Το θέμα της ποιότητας του αέρα είναι ο “γίγαντας” που πρέπει να αντιπαλέψουμε αυτή τη στιγμή παγκόσμια. Χρειαζόμαστε και μέτρα αλλαγής συμπεριφοράς, αλλά και νέες τεχνολογίες, και θα χρειαστεί εκεί κρατική παρέμβαση -ίσως και υπερκρατική-, για τον σχεδιασμό κάποιων τρόπων που θα βελτιώσουν τον αέρα των εσωτερικών χώρων. Και αυτό είναι το μεγάλο μας πρόβλημα, γιατί στους εσωτερικούς χώρους ο αέρας είναι μολυσμένος από τον ιό ή άλλους ρύπους, όπως τον καπνό των τσιγάρων. Ο ιός “βασιλεύει” εκεί, γιατί κάθεται στον αέρα για αρκετό χρόνο και είναι μολυσματικός. Κι αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να προσέξουν οι ξενοδόχοι και οι άνθρωποι που ασχολούνται με τις μεταφορές. Ο μεγάλος σύμμαχος της Ελλάδας είναι το καλό της κλίμα, και αυτό θα πρέπει να σώσει την κατάσταση και αυτό το καλοκαίρι.
"Πρέπει να πείσουμε τους επαγγελματίες του τουρισμού να δουν σοβαρά την κατάσταση του αέρα στους εσωτερικούς χώρους, και να τηρήσουν τα μέτρα, όπως τις μάσκες υψηλής προστασίας που φοριούνται σωστά. Επίσης, χρειάζεται απόλυτη διαφάνεια και ειλικρίνεια ως προς το τι συμβαίνει, ακόμη και όταν γίνονται λάθη, γιατί αυτό αυξάνει την εμπιστοσύνη και τοποθετεί την Ελλάδα σε καλύτερη θέση."
Δημοσθένης Σαρηγιάννης (Καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής, ΑΠΘ): Η ελληνική Άνοιξη ... εν όψει καλοκαιριού
100% Tourism Destinations: Κύριε Σαρηγιάννη, βλέπω ότι το θέμα που έχει μπει από το συντακτικό τμήμα της εκπομπής για την παρουσίασή σας σήμερα, είναι “Η ελληνική Άνοιξη ... εν όψει καλοκαιριού”. Θα ήθελα λοιπόν τη γνώμη σας, κατά πόσο πιστεύετε ότι μπορούμε να έχουμε μια ελληνική άνοιξη στον τουρισμό ενόψει καλοκαιριού.
Δημοσθένης Σαρηγιάννης: Ο τουρισμός είναι ο ορυκτός πλούτος, ο χρυσός της Ελλάδας, και είναι πολύ σημαντικό να κάνουμε ό,τι μπορούμε ώστε να μπορέσει να λειτουργήσει και να δώσει ζωή στην ελληνική κοινωνία και οικονομία.
Αυτά που είπε ο κύριος Παυλάκης, είναι αυτά που θα ήθελα να πω κι εγώ. Όλα όσα είπε, κάντε τα μια κασέτα και -τώρα, όχι αύριο- στείλτε τα στον κύριο Πρωθυπουργό.
Το θέμα του ανοίγματος, όταν έχουμε 3000 κρούσματα, είναι πραγματικά προβληματικό. Δυστυχώς, οι προσομοιώσεις που έχουμε κάνει, με όλα τα υπολογιστικά εργαλεία, συνδυάζοντας δεδομένα από τον ΕΟΔΥ και από τα λύματα, συνδυάζοντας μοντέλα συμπεριφορικά, που υποστηρίζουν τα επιδημιολογικά μοντέλα που “τρέχουμε” και αυτά που έχουν να κάνουν με τη σοβαρότητα της νόσησης, βγάζουν σαν αποτέλεσμα ότι δεν έχουμε φτάσει στην κορύφωση του τρίτου κύματος, αλλά θα φτάσουμε μέσα στον Απρίλιο ή τον Μάιο, ανάλογα με το πόσο σοβαρά θα διαχειριστούμε το πρόβλημα. Όσο πιο χαλαρά το αντιμετωπίσουμε, τόσο πιο ψηλά και μακριά θα φτάσει η κορύφωση, διότι θα αφήσουμε έδαφος στα μεταλλαγμένα στελέχη, τα οποία από τις 10 Μαρτίου κυριαρχούν στην ελληνική κοινότητα σε ποσοστό 55%-60%. Και αυτός είναι ο λόγος που βλέπουμε να αυξάνονται τα κρούσματα, και που θα συνεχίσουν να αυξάνονται.
Κατά τη γνώμη μου δεν έχει νόημα να συζητήσουμε για άνοιγμα του lockdown με την έννοια της άρσης όλων των περιορισμών, αλλά έχει νόημα να στοχεύσουμε εκεί που γίνεται η διασπορά, η οποία συνεχίζεται παρά το γεγονός ότι έχουμε lockdown. Βέβαια, θα μπορούσε να πει κάποιος ότι το lockdown δεν εφαρμόζεται πλήρως. Ένας από τους λόγους για τους οποίους συμβαίνει αυτό, είναι ότι κάποιοι πρέπει να πάνε στη δουλειά τους, όπου ίσως δεν χρειάζεται να συναναστραφούν με πολύ κόσμο, αλλά σίγουρα θα συναντηθούν με τους συναδέλφους τους. Άρα το θέμα της έλλειψης εφαρμογής της τηλεργασίας στις υπηρεσίες είναι ένα χαρακτηριστικό πρόβλημα αυτή τη στιγμή, το οποίο δεν είχαμε αντιμετωπίσει τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2020. Εκείνο το διάστημα, είχαμε ένα εντυπωσιακό ποσοστό 60%-70% εφαρμογής τηλεργασίας, κάτι το οποίο αποτυγχάνουμε να κάνουμε τώρα.
Ο Κρίστιαν Ντρόστεν (ο «Τσιόδρας» της Γερμανίας) δήλωσε ότι το δικό του μεγαλύτερο λάθος κατά το πρώτο κύμα, ήταν το άνοιγμα των σχολείων νωρίς, το οποίο έχει επίσης να κάνει με την τηλεργασία, διότι αν ο γονιός εργάζεται από το σπίτι και δεν χρειάζεται να μπει σε λεωφορείο ή σε μετρό, η αύξηση της διασποράς που μπορεί να συμβεί επειδή μπορεί να συναντηθεί με έναν άλλον γονιό, είναι πολύ μικρή. Αν πρέπει να πάει και στον χώρο εργασίας του, ο κίνδυνος για ενεργές επαφές είναι πολύ μεγαλύτερος.
Αν θέλουμε να προσθέσουμε κάτι σε αυτά που θα λέγαμε στον κύριο Πρωθυπουργό, θα πρότεινα εφαρμογή από τη Δευτέρα του νόμου που λέει τηλεργασία τουλάχιστον στο 50% στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα, και ακόμα καλύτερα αν θα μπορούσαμε να πάμε στο 70% της προηγούμενης άνοιξης.
"Το θέμα της απολύμανσης του αέρα είναι κρίσιμο, και υπάρχουν τεχνολογικές λύσεις στην ελληνική αγορά, που μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά. Από τον Μάιο στο εργαστήριο κάνουμε συνεχώς αξιολογήσεις σε τεχνολογίες, και έχουμε τρία ερευνητικά προγράμματα πάνω σε αυτό, με δική μας χρηματοδότηση, όχι του κράτους ή από εταιρείες, έτσι ώστε να μπορέσουμε να δώσουμε άμεση πληροφόρηση. Υπάρχουν πολλές συσκευές που μπορούν να μειώσουν το ιικό φορτίο από 50% έως και 90%."
Το δεύτερο ζήτημα, ο δεύτερος βασικός κόμβος, σε περιπτώσεις που δεν μπορεί να εφαρμοστεί η τηλεργασία ή να τηρηθούν οι αποστάσεις, είναι ο αυξημένος αριθμός των τεστ. Να γίνονται συνεχώς τεστ εκεί που υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα συγχρωτισμού. Αυτό ισχύει για βιοτεχνίες, για open-space γραφεία και μια σειρά από άλλες δραστηριότητες που μπορούμε με την απλή λογική να τις ταυτοποιήσουμε και άμεσα να διευθετήσουμε το πρόβλημα. Και αυτό το μέτρο δεν χρειάζεται χρόνο για να εφαρμοστεί, χρειάζεται μόνο βούληση.
Το τρίτο ζήτημα έχει να κάνει με τον επόμενο κόμβο μετάδοσης, που είναι τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Εκεί το θέμα της απολύμανσης του αέρα είναι κρίσιμο, αλλά υπάρχουν τεχνολογικές λύσεις στην ελληνική αγορά, όχι όλες με την ίδια τεχνολογία ή την ίδια απόδοση, αλλά θεωρώ ότι μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά. Από τον Μάιο στο εργαστήριο κάνουμε συνεχώς αξιολογήσεις σε τεχνολογίες, και έχουμε τρία ερευνητικά προγράμματα πάνω σε αυτό, με δική μας χρηματοδότηση, όχι του κράτους ή από εταιρείες, έτσι ώστε να μπορέσουμε να δώσουμε άμεση πληροφόρηση. Υπάρχουν πολλές συσκευές που μπορούν να μειώσουν το ιικό φορτίο από 50% έως και 90%.
Για εμένα το θέμα της τηλεργασίας και το θέμα των ΜΜΜ είναι ο “εύκολος καρπός που μπορούμε να δρέψουμε”, με την έννοια ότι δεν χρειάζεται πάρα πολύ μεγάλη δουλειά για να πραγματοποιηθούν. Από την άλλη, μπορείς να χαλαρώσεις μέτρα όπως η μη μετάβαση από Δήμο σε Δήμο στην Αττική, η ο περιορισμός των δύο χιλιομέτρων από την οικία, τα οποία έχουν τη λογική τού να έρθουμε σε επαφή με όσο το δυνατόν λιγότερα άτομα, αλλά δεν χτυπάνε στην καρδιά του προβλήματος, γι’ αυτό και δημιουργούν έναν υπερβολικό βαθμό αντίδρασης από τον πληθυσμό.
Στην εστίαση ήδη συζητιέται το θέμα του εξαερισμού των εσωτερικών χώρων, και ο εμπορικός σύλλογος Αθηνών το έχει στις προτάσεις του, κάτι που πιστεύω ότι θα ήταν πολύ καλό να γίνει με μια μορφή επιδότησης αν είναι εφικτό. Με αυτό τον τρόπο, μέσα σε διάστημα 2-3 εβδομάδων, θα μπορούσαν να ανοίξουν πολλά μαγαζιά, εφοδιασμένα με τέτοιου είδους συσκευές, και έτσι θα μπορούσαν να μπουν και οι πελάτες μέσα. Το θέμα του εξαερισμού αφορά άμεσα και την Ξενοδοχία και την ακτοπλοΐα, καθώς είναι πολύ σημαντικό να μπορέσει να μειωθεί το ιικό φορτίο και στο εσωτερικό των πλοίων, όπου κάποιοι μένουν για αρκετές ώρες μέχρι να φτάσουν στον προορισμό τους.
Κάτι ακόμα σημαντικό είναι το θέμα του εμβολιασμού σε επαγγελματικές ομάδες που έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα συγχρωτισμού και επαφής με πελάτες, όπως είναι, βεβαίως, ο τουρισμός και η εστίαση, και σε δεύτερο επίπεδο το λιανικό εμπόριο. Έχουμε υπολογίσει ότι οι άνθρωποι που είναι σε αυτή την κατηγορία, φτάνουν το 1.000.000. Αυτό που πρέπει να σκεφτούμε είναι όχι το πώς είμαστε σήμερα, αλλά το πώς θα είμαστε όταν ανοίξουμε. Με αυτό υπ’ όψιν, έχουμε κάνει έναν προγραμματισμό με βάση τις πιθανότητες επαφών αυτών των ανθρώπων, και υπολογίσαμε ότι, αν έχουν εμβολιαστεί, μέχρι το τέλος Ιουνίου θα έχουμε περίπου 70.000 ενεργά κρούσματα λιγότερα στον γενικό πληθυσμό.
100% T.D.: Πέρυσι μπήκαμε στη σεζόν με 20 κρούσματα την ημέρα και αρχές Αυγούστου φτάσαμε στα 100, ενώ ήδη είχαμε ανησυχήσει από τα 50. Τώρα έχουμε φτάσει τα 3000 και πλησιάζουμε στο άνοιγμα. Εάν συνεχίσουμε με τους ρυθμούς που έχουμε ως τώρα, με τα προβλεπτικά μοντέλα με βάση τα λύματα, το πώς αυτό μεταφραζόταν στην πραγματικότητα μετά και πώς συμπεριφερόμασταν εμείς, καθώς και με την ελάφρυνση που περιμένουμε να φέρουν τα εμβόλια, με τι αριθμό κρουσμάτων πιστεύετε ότι θα μπορούσαμε να βλέπουμε τη σεζόν αισιόδοξα, αν κάναμε αυτή τη συζήτηση στις 20 Μαΐου;
Δ.Σ.: Αισιόδοξα, στις 20 Μαΐου μπορούμε να είμαστε λίγο πιο κάτω από το σημείο που είμαστε αυτή τη στιγμή, αλλά η κλίση της καμπύλης αποκλιμάκωσης θα είναι πολύ πιο μεγάλη από την κλίση ανόδου, δηλαδή θα είναι πιο ταχεία η αποκλιμάκωση. Επομένως, στις 20 Μαΐου δεν θα είμαστε εξαιρετικά καλά, αλλά τέλος Ιουνίου θα είμαστε πολύ καλύτερα, ίσως κάτω από 1000 κρούσματα. Θεωρώ ότι η 14η Μαΐου είναι ένας ωραίος στόχος, αλλά όχι ιδιαίτερα εφικτός.
100% T.D.: Πόσο θεωρείτε ότι επηρεάζει τη γενικότερη στάση μια συζήτηση περί ανοίγματος; Δηλαδή, όσον αφορά την ψυχολογία της μάζας και της αγοράς, που είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα, ποιο είναι το μήνυμα που εκπέμπουμε όταν στην κορύφωση των κρουσμάτων, εμείς μιλάμε για άνοιγμα της αγοράς;
Δ.Σ.: Κρίνοντας από τα μηνύματα που δέχομαι από τον κόσμο, θεωρώ ότι είναι αποπροσανατολιστικός αυτή τη στιγμή ο διάλογος για άνοιγμα, χωρίς να εξηγήσουμε τι σημαίνει αυτό. Να εξηγήσουμε ότι μπορούμε να ελαφρύνουμε κάποια μέτρα, ακριβώς επειδή αφορούν επουσιώδη θέματα όσον αφορά τη διασπορά. Ταυτόχρονα όμως, πρέπει να φροντίσουμε τα ουσιώδη, αυτά που προκαλούν τη διασπορά, και είναι αυτά που αναφέραμε νωρίτερα. Πιστεύω πως αυτό θα μπορούσε να επικοινωνηθεί στον κόσμο με ένα ολοκληρωμένο μήνυμα, που θα δείχνει την κατανόηση για την ψυχολογική πίεση των πολιτών και την ανάγκη για διεξόδους, αλλά θα δίνει και την ώθηση για στόχευση στα πραγματικά μέτρα, τα οποία έχουν να κάνουν περισσότερο με την εργοδοσία, την πολιτεία και την οργάνωσή μας ως κοινωνία.
"Αισιόδοξα, στις 20 Μαΐου μπορούμε να είμαστε λίγο πιο κάτω από το σημείο που είμαστε αυτή τη στιγμή, αλλά θα είναι πιο ταχεία η αποκλιμάκωση. Επομένως, στις 20 Μαΐου δεν θα είμαστε εξαιρετικά καλά, αλλά τέλος Ιουνίου θα είμαστε πολύ καλύτερα, ίσως κάτω από 1000 κρούσματα. Θεωρώ ότι η 14η Μαΐου είναι ένας ωραίος στόχος, αλλά όχι ιδιαίτερα εφικτός."
Η διαχείριση του κορωνοϊού για ασφαλές άνοιγμα του Τουρισμού
Στέλλα Ι. Τσαρτσαρά (Γεροντολόγος- ειδικός Silver Tourism, International Donors/EU Programs’ Development expert): "Ο πληθυσμός 65+ θα καλυφθεί από πλευράς εμβολιασμού 100% ως τον Ιούνιο, στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, και μάλιστα με τα εμβόλια Moderna και Pfizer, τα οποία έχουν πάρα πολύ μεγάλη αποτελεσματικότητα από την 1η δόση, και από τη 2η δόση αγγίζουν το 100%. Οι τουριστικοί παράγοντες πρέπει να κατανοήσουν ποιος πληθυσμός θα εμβολιαστεί. Ο γηριατρικός τουρίστας (75+) δεν είναι ασθενής, δεν χρήζει θεραπείας, ούτε ιατρικού τουρισμού- είναι τραγικό λάθος αυτό. Άρα, οι ηλικίες 65+ είναι ένα κοινό-στόχος για τους ξενοδόχους, καθώς θα είναι εμβολιασμένοι, ενώ είναι και καλοί πελάτες.
Με το πιστοποιητικό (κατάστασης υγείας ο σωστότερος όρος), δεν θα έρθει το κοινό που θα ξεσαλώσει. Το πιστοποιητικό έχει πολλά προτερήματα: είναι ένα κείμενο (και όχι πολλά διαφορετικά ταξιδιωτικά έγγραφα), είναι ευρωπαϊκό αλλά αναγνωρίζει τους πολίτες (και τα πιστοποιητικά) των τρίτων χωρών, και δεν αποκλείει τις διμερείς σχέσεις. Αν μια χώρα θέλει να επιβάλει την επίδειξη του πιστοποιητικού για να μπει κανείς για παράδειγμα σε ένα μεγάλο club, ένα σινεμά ή μια συναυλία, μπορεί να το κάνει."
Σπυρίδων Γαλάνης (Γενικός/ Οικογενειακός Ιατρός, MSc Διαχείριση Νοσημάτων Γήρανσης): "Φέτος έχουμε περισσότερη γνώση διαχείρισης, το πιστοποιητικό, διάφορα εμβόλια (τα οποία όμως δεν είναι ίδια-η πρώτη παγίδα είναι εκεί), όμως, με την είσοδο των μεταλλάξεων, ξαναγυρνάμε στην ίδια κατάσταση με πέρυσι. Τα εμβόλια MRNA φαίνεται να προσφέρουν μια σημαντική προστασία και στη νόσο, αλλά φαίνεται να μην υπάρχει και ιδιαίτερη μετάδοση, και έχουμε και τα εμβόλια της άλλης τεχνολογίας στα οποία υπάρχει ένα ποσοστό που δεν τους καλύπτει από τη νόσο καθόλου, και ένα ποσοστό μετάδοσης, ακόμη και από εμβολιασμένο. Όμως, το πιστοποιητικό θα είναι ένα και δεν θα λέει ποιος εμβολιάστηκε με τι- ακόμη και να το λέει, δεν θα το γνωρίζουμε μετά την είσοδό τους. Αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα, καθώς, ενώ θα οδηγήσει τον επισκέπτη σε διαφορετική συμπεριφορά από πέρυσι που δεν ήταν εμβολιασμένος, δεν θα έχουμε την ανάλογη γνώση ώστε να χειριστούμε σωστά την κατάσταση.
Πέρυσι, οι τουρίστες γενικά πρόσεχαν- δεν ξέρω τι θα γίνει φέτος, που θα είναι αρκετοί οι εμβολιασμένοι και με διαφορετικής τεχνολογίας εμβόλια. Μελέτες δείχνουν ότι νόημα έχει η ιχνηλάτηση που θα γίνει τις πρώτες 4 ημέρες από τη στιγμή που θα αναπτύξεις συμπτώματα- αν η ιχνηλάτηση ακολουθήσει τα περσινά δεδομένα (όπου πολλές φορές μετά από 5 μέρες, αφού ο θετικός τουρίστας κυκλοφορούσε κανονικά, ενημέρωνε ο ΕΟΔΥ ότι βρέθηκε θετικός στα σύνορα), το έχουμε χάσει το παιχνίδι."
Εμμανουήλ Πατεράκης (Γενικός/ Οικογενειακός Ιατρός, μέλος ΔΣ Ιατρικού Συλλόγου Ηρακλείου): “Το καινούριο στέλεχος του ιού που υπάρχει στη Γαλλία από την προηγούμενη εβδομάδα (ενώ δεν έχει διαφοροποίηση σαν δυναμικότητα ή σαν μετάδοση), δεν αναγνωρίζεται από το test PCR, και για τα rapid test επίσης υπάρχουν αμφιβολίες αν το πιάνουν. Τα νέα στελέχη έχουν πολύ μεγαλύτερη μεταδοτικότητα.
Στα ξενοδοχεία που πέρυσι λειτούργησαν με το 20%-30% της χωρητικότητάς τους, ένιωθα πολύ πιο ασφαλής από την παραλία, την cafeteria ή το εστιατόριο. Δεν μπορείς, σε κανένα ξενοδοχείο με κάλυψη capacity πάνω από 70%, να τηρήσεις κανένα ΜΑΠ. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η διαχείριση του δημόσιου χώρου."
Κοσμάς Καζανάς (MD. MSc. Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος): "Στη Χαλκιδική (που υπάρχουν μικρά ξενοδοχεία, δεν είναι σαν περιοχές με μεγάλες μονάδες που "μαντρώνουν" τον κόσμο), έχουμε μείνει ακόμη στη θερμομέτρηση και το αντισηπτικό.
Για περιοχές που προσελκύουν τουρίστες από Ρωσία, Βουλγαρία κλπ., παρατηρώ ότι σε θέμα εμβολιασμού, αυτές οι χώρες είναι "στον πάτο"- και δεν ξέρω τι επίπτωση θα έχει αυτό στο άνοιγμα του τουρισμού στις 14 Μαΐου (που σε μένα φαίνεται και λίγο ανέφικτο).
"Ο γηριατρικός τουρίστας (75+) δεν είναι ασθενής, δεν χρήζει θεραπείας, ούτε ιατρικού τουρισμού- είναι τραγικό λάθος αυτό. Άρα, οι ηλικίες 65+ είναι ένα κοινό-στόχος για τους ξενοδόχους, καθώς θα είναι εμβολιασμένοι, ενώ είναι και καλοί πελάτες."
